Küresel iktisattaki yavaşlamaya bağlı olarak navlunda sert düşüş sürerken, operatörler, mevcut navlun düzeyini korumak için rekor sayıda sefer iptaline gidiyor. Project44’e göre, aralık ayının ilk iki haftasında, Transatlantik ve Transpasifik’te ortalama sefer iptali seviyesinin yüzde 46’ya yükseleceği, Asya’dan Avrupa’ya ticarette ise bu oranın yüzde 33 olacağı öngörülüyor.
EN FAZLA İPTAL TRANSPASİFİK’TE
Ekonomim’den Aysel Yücel’in haberine göre, Danimarkalı analist Sea-Intelligence’a nazaran, en fazla sefer iptali, Transpasifik’te yaşandı. Konteyner operatörleri, taşıma hacimleri açısından büyük hayal kırıklığı yaşadıkları Noel öncesinde, navlundaki düşüşü önlemek için rekor sayıda sefer iptaline hazırlanıyor. Dünyanın en büyük iki konteyner denizcilik devi MSC ve Maersk’ün yanı sıra bir öteki büyük oyuncu Zim de sefer iptallerini gündeme aldı. Kelam konusu armatörlük şirketlerinin Noel öncesi devirde Transatlantik seferlerinin üçte ikisini, Transpasifik seferlerinin ise yarısından fazlasını iptal edeceği açıklandı. Navlun izleme platformu Project44’ün verilerine göre, bu da Avrupa’dan Asya’ya olan ticaret hattının yüzde 38’ine karşılık geliyor.
Olağan devirde, Noel öncesi kasım ve aralık, deniz nakliyatında en ağır aylar. Global iktisatta yaşanan yavaşlama nedeniyle bu yıl dönem çok zayıf geçiyor. Bilhassa Asya’dan Avrupa’ya olan nakliyecilikte büyük kayıp yaşanıyor. Bu da pandemi periyodunda elde ettikleri tarihi karlılıkları, dev filo yatırımlarına harcayan konteyner operatörlerinde büyük hayal kırıklığı yarattı.
NAVLUNDA DÜŞÜŞ HIZLANDI
Konteyner krizinin gündeme geldiği pandemide tarihi rekorlar kırarak 15 bin dolar düzeylerine çıkan Uzakdoğu-Avrupa navlunu, Rusya-Ukrayna savaşının global iktisatta yarattığı tesirlere bağlı olarak, düşüşe geçmişti. Bilhassa global resesyon çanlarının çaldığı son haftalarda navlunda düşüş hızlandı. Drewry Dünya Konteyner Endeksi’ne nazaran, 18 Kasım 2021 tarihinde 40’lık konteyner navlunu 9 bin dolar düzeylerindeyken 19 Kasım’da 2 bin 500 dolara kadar geriledi. Drewry’nin endeksinde, bilhassa 15 Eylül’den sonra navlundaki düşüşün hızlandığı görülüyor. 15 Eylül’de 4.900 olan 40’lık konteyner navlu, 17 Kasım’da 2.500’e kadar geriledi. Freightos Baltic Index’e göre, Asya’dan ABD’nin Batı Kıyısı’na olan hatta 40’lık konteyner navlunu geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yaklaşık yüzde 80 daha düşük gerçekleşerek TEU başına 2.676 dolar oldu. Asya’dan ABD Doğu Kıyısı’na (USEC) ise navlun 40’lık konteyner için 5.411 dolar, Asya’dan Kuzey Avrupa’ya da konteyner başına 4.204 dolar oldu.
Navlundaki bu sert düşüş, dünyanın önde gelen çizgi operatörlerinin önümüzdeki haftalarda kapasiteyi sınırlamak için daha fazla sefer iptali açıklamasıyla sonuçlandı. AP-Moller Maersk, Mediterranean Shipping Company (MSC) ve Zim, Vietnam ile USEC ortasındaki bir servisini süreksiz olarak askıya alacağını duyurdu. Bu servisin tamamı Zim tarafından sağlanan 5.100 TEU’dan 6.650 TEU’ya kadar olan 10 gemiyle 10 haftada gerçekleşiyordu. Maersk ile birlikte bu servise ortak yükleme yapan MSC, ring seferin Asya-USEC sınırındaki yavaşlayan talebe uygun olarak kapasiteyi ayarlamak için kapatıldığını söyledi. 2M (Maersk- MSC) ortakları ayrıyeten, Asya’dan Kuzey Avrupa’ya ticarette ek boş seferler açıkladı. İki taşıyıcı, 16.652 TEU’luk MSC Londra ve 17.800 TEU’luk Edith Maersk’in ay sonunda seferlerini iptal edecek. MSC yetkilileri, bu adımın kapasiteyi Asya’dan Avrupa’ya ticarette yavaşlayan talep doğrultusunda ayarlamak için gerekli olduğunu vurguladı. Maersk ise bu hamleyi global talepte öngörülen azalmaların bir sonucu olarak ağı dengeleme eforu olarak kıymetlendirdi.
En fazla iptal Transpasifik’te Danimarkalı analist Sea-Intelligence’a nazaran, en fazla sefer iptali, Transpasifik’te yaşandı. Asya’dan Avrupa’ya olan iptaller ise Transpasifik’e nazaran daha az gerçekleşti. Project44’e göre, aralık ayının ilk iki haftasında, Transatlantik ve Transpasifik’te ortalama sefer iptali seviyesinin yüzde 46’ya yükseleceği, Asya’dan Avrupa’ya ticarette ise bu oranın yüzde 33 olacağı öngörülüyor.
‘RESESYON’ YURTİÇİ TAŞIMAYA DA SIÇRADI
Küresel iktisattaki daralma yurt içi nakliyecilik dalını de vurdu. Enflasyonist baskı nedeniyle iç piyasada daralan tüketime, ihracattaki düşüş de eklenince limanlardan ve antrepolardan sanayi bölgelerine yapılan yük hareketi zayıfladı. İKTİSAT gazetesine konuşan Asbir Antrepo Genel Müdürü Erkan Başboğa, talepteki yavaşlama nedeniyle antrepolarda stok yığılması olduğuna dikkat çekti. Başboğa, iç piyasada bilhassa dokumacılık ve alüminyum üzere birtakım kesimlerden kaybın daha fazla olduğunu söyledi. Öbür yandan, hür depolara da mal girişi yavaşladı. Yurt içi taşıma da yapan Norther Küresel Logistics’in (NGL) Kurucu Ortağı Ferhat Emanetoğlu da iç piyasada nakliye trafiğindeki azalmaya yönelik, “İç pazarda uluslararası ticaretteki daralmaya paralel bir yavaşlama var. Yani ithalat ya da ihracat azalıyor. Dolayısıyla antrepolardan/depolardan fabrikalara taşıma azalıyor. Keza aynı şekilde limanlardan üretim yerlerine karşılıklı azalma söz konusu” dedi.
‘DENİZDE KARTLAR YENİDEN KARILIYOR’
Project44 Lider Yardımcısı Josh Brazil, “Küresel tedarik zincirinin olağanlaşmasına şahit oluyoruz. Piyasa tekrar nakliyecinin avantajına dönerken, konteyner operatörleri için kartlar tekrar karılıyor” dedi.
‘TÜRK LİMANLARINDA KONTEYNERDE DARALMA KESİNLEŞTİ’
Küresel konteyner taşımacılığındaki yavaşlamanın Türkiye limanlarına olan tesiri de derinleşiyor. Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün bilgilerine nazaran, ithalattaki artıştan ötürü toplam yükte ağustos ve eylül ayına nazaran düşüş olmasa da konteyner tarafında düşüş hızlandı. Ekim ayında limanlarda elleçlenen konteyner ölçüsü yüzde 9.8 azalırken, transit yükte ise bu oran yüzde 39 olarak gerçekleşti. Böylelikle limanlarda elleçlenen konteyner ölçüsünde yılın birinci 10 ayında yüzde 0.8 daralma oldu. Kocaeli Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Soner Esmer, “Bu veriler ışığında limanlarımızda 2022 yılının toplam yükte yüzde 4 civarında artışla 545 milyon ton seviyelerinde, konteynerin ise yüzde 1 civarında düşüş ile 12,5 milyon TEU seviyelerinde tamamlanacağı yönünde erken bir öngörüde bulunulabilir” dedi. Milletlerarası Nakliyecilik ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) İdare Konseyi Üyesi ve Deniz Çalışma Kümesi Lideri Cihan Özkal da “Amerika ve Avrupa resesyonun adımları hissedilmeye başlandı. Talepte ciddi oranlarda düşüşler var. Navlunlar düşmeye devam ediyor” dedi.
YILIN SON HAFTASI İÇİN ‘BEKLE GÖR’ SİYASETİ HAKİM
Operatörler, Çin Yeni Yılı öncesi belirsizlik nedeniyle yılın son iki haftası için şimdi sefer iptali açıklamadı. SeaIntel, “Mevsimsel bir talep artışı olup olmayacağı açısından daha çok bekle ve gör yaklaşımı gibi görünüyor” dedi. Başka yandan, kimi uzmanlara nazaran, sefer iptallerine karşın navlundaki düşüşün hızlanmasında Maersk, MSC ve Zim dışındaki başka armatörlük şirketlerinin emsal bir tavır izlememesinden kaynaklanıyor. Cosco, Evergreen üzere öteki küresel konteyner şirketleri, navlunun düşmesini fırsata çevirmeye çalışıyor. Bu şirketler düşük navlunla çalışırkan, sefer iptali yapan başka üç konteyner devinin pazar hissesini kapmaya çalışıyor.
